تارنمای رسمی عبدالحمید خدایاری

سید ظهورشاه هاشمی
میراث دار ادبیات زبان بلوچی

سید ظهورشاه هاشمی او در 21 آوریل 1926 در گوادر چشم به جهان گشود ودر 4 مارس 1978 در کراچی از دنیا رفت. اگر در آینه ی زبان و ادب بلوچی به زندگی سید هاشمی نظر بیاندازیم متوجه می شویم که از 53 سال زندگی او 27 سال را می توانیم در نظر بگیریم چرا که تا سن بیست وپنج سالگی او با کاروان زبان و ادب بلوچی همراه نیست. البته این بدان معنا نیست که او در این مدت تلاش و کوششی نکرده است. درد و رنجی که در میان قوم خود می دید همیشه سینه اش را می فشرد. محافل سیاسی و مردم گوادر تلاش و کوشش سید هاشمی را هیچگاه نمی توانند از یاد ببرند.
سید هاشمی در سال 1950 در سن 25 سالگی اولین غزل خودرا به تشویق شخصی به نام قاسم هوت به نام (ناگمانی چست بنت در کاینت اپارگ منی) را سرود. سال 1950گذشت و غزل سید هاشمی همین یکی بود اما سید هاشمی از این به بعد است که در عرصه ی ادب بلوچی می تازد و قابل ستایش است.

زوال یا بقای زبان بلوچی؟

نگارنده:دکتر موسی محمود زهی

بلوچی هزاران سال زبان قوم بلوچ بوده است و تا امروز به عنوان یک زبان زنده در رده ی دیگر زبانهای جهان ایستاده است.تقریبا تمام کتابهایی که فهرستی اززبانهای دنیا را ارائه داده اند، از بلوچی به عنوان یک زبان زنده در زمره ی زبانهای دیگر یاد کرده اند.(کاتسز، صفحات194و195).
می دانیم که قوم بلوچ و به تبع آن زبانش طی هزاره ها،تحولات و حوادث تاریخی گوناگون به خود دیده،اما تا امروز در مقابل تمام حوادث دوام آورده و برجای مانده است.حوادث قرون بیست و بیست و یکم میلادی با مجموع حوادث قرون هزاره های گذشته متفاوت بوده وخواهد بود.پیشرفت های همه جانبه ی جهان در قرن گذشته متفاوت بوده و خواهد بود.پیشرفت های همه جانبه ی جهان درقرن گذشته و حاضر که در سال های آغازین آن به سر می بریم، کنجکاوی بسیاری از صاحبنظران علم زبان را بر انگیخته است که وضع زبان های جهان با توجه به تحولات این دو قرن چه خواهد شد. این کنجکاوی و گاه نگرانی، خاطر بعضی از زبانشناسان وبلوچ زبانان را نیز به خود معطوف داشته که سرانجام زبان بلوچی در این گیر و دار چه خواهد شد.مخصوصا که یونسکو-بخش علمی و فرهنگی سازمان ملل-،قرن بیستم را قرن مرگ بسیاری از زبان های جهان اعلام کرده و برای ثبت و نگهداری زبان هایی که درخطر نابودی هستند، هشدار داده است.

ارتباط واژگانی زبان بلوچی و فارسی
زبان بلوچی و زبان فارسی دو گویش از چندین گویش هستند که از یک زبان ایرانی دوره ی باستان نشأت گرفته اند. این دو زبان با شرایط خاص خود توانسته اند تا امروز خود را حفظ کنند، زبان فارسی به عنوان زبان دوم دین اسلام و زبان ادبی و فرهنگی مردم و دربار امیران ایران بزرگ توانسته است تحولات گوناگونی بیابد و دامنه ی واژه های آن گسترش یابد و به زبانی صیقل خورده و فصیح و روان مبدل شود، با این حال چون در معرض هجوم اقوام و فرهنگها و زبان های دیگر قرار داشته ، بسیاری از واژه ها و اصطلاحات کهن خود، حتی تلفظ بعضی از واج ها، را از دست داده است و واژه ها و اصطلاحات دیگری از زبان ها و گویش های دیگر را جایگزین آن ها کرده است.
مسئله ی زبان بلوچی با فارسی فرق می کند، درست در مقابل زبان فارسی که زبانی نوشتاری و زبان رایج در دربار و حکومت ها بوده، بلوچی در حاشیه قرار داده است

چه گویم در جوابت واژه ای نیست       -    لبم خاموش و حرف تازه ای نیست

تپش های دلت آهنگ ساز است        -    و لیکن در دلم هم نامه ای نیست

****

عمری اگرباشددیدارتازه خواهد شد - تمام خستگی ها عاری ازناله خواهد شد

برای دل خستگی های حاصل اززندگی-شوق دیداربا نگاهی ساده خواهد شد

ثبت شده در تاریخ چهار شنبه 18 آبان 1390 به شماره سریال 149373 در سایت شعرنو

بیقراری

نبض قلبم درفراقت بیقراری می کند

درهوای دیدنت لحظه شماری می کند

چون که آید سوی تو با دست پر

تا که تو دستش دهی فریاد و زاری می کند

ثبت شده در تاریخ پنجشنبه 26 آبان 1390 به شماره سریال 150320 در سایت شعرنو

نواهای دلت آهنگ دارد      -      سخن هایت نوای چنگ دارد

برای بردن هوش از سرما    -      هزاران ناله و افرنگ دارد

ثبت شده در تاریخ چهار شنبه 17 خرداد 1391 به شماره سریال 178663 در سایت شعرنو

جشن های مردم بلوچ
پژوهشگر : مهندس عبدالسلام بزرگ زاده

چکیده
مردم بلوچ مناسبتهای زیادی را جشن میگیرند و برای هر مناسبتی با اداب و رسوم خاص و مرتبط با ان ابراز شادمانی می کنند . جشن هایی که در بلوچستان برگزار می شود عبارتند از :

1-اعیاد و جشن های مذهبی
از جمله جشن عید فطر-جشن عید قربان –جشن مبعث پیامبراکرم(ص)- جشن ذکرو جشن پیر پتّر
2-اعیادو جشن های ملی وقومی
از جمله جشن بهارگاه و عید نوروز- جشن پاگ واجهی یا پاگ بندی یعنی جشن تعیین سردار قوم و طایفه
3- جشن های ایینی وازدواج
از جمله جشن عروسی – جشن ختنه سوری- جشن تولد بچه یا شبتاکی –جشن ششکی یعنی شش روز بعد از تولد –جشن دندان روزی- جشن تکلیف
4-جشن های برداشت محصول و کار
از جمله جشن خرما چینی یا هامین – جشن گندم یا پَله –جشن اب یا اپ طاس
5- جشن های تحصیلی
از جمله جشن پنچ کتاب- جشن ختم قران – جشن ختم بخاری –جشن فارغ التحصیلی دانشجویان.

دنباله در ادامه مطلب

بلوچ در رساله پهلوی

از مهمترین منابعی که در مورد حضور بلوچ ها در کناره دریای خزر سخن می گوید منبعی است به زبان پهلوی ساسانی به نام شهرستان های ایران  این رساله کوچک چند صفحه ای تنها اثری است به این زبان که موضوعش منحصرا جغرافیای تاریخی شهرهاست از رساله پهلوی سه ترجمه به فارسی می شناسیم نخست ترجمه صادق هدایت دیگر ترجمه سعید عریان و سپس ترجمه احمد تفضلی  سه بند از این رساله مستقیما مربوط به تاریخ قوم بلوچ می باشد که آن سه بند رانخست از ترجمه صادق هدایت نقل می کنیم :

بند 28 – بیست شهرستان در پذشخوارگر (نواحی کوهستانی طبرستان و گیلان ) ساخته شده چه ارمیل ... پس او (ارمایل ) به فرمان فریدون برای کوه نشینان ساخت ایشان از آزی دهاک (ضحاک ) شهریاری کوهستان را بدست آورده بودند

بند 29 – فرمانروایان کوهستان هفت باشند . ویسمکان دماوند نهاوند بهستون دینبران مسروکان و بلوچان و مرینجان .

بند 30 – این ها آن بودند که از آزی دهاک فرمانروایی کوهستان را بدست آورده بودند .

دنباله در ادامه مطلب