شعر و شاعری در فرهنگ و زبان بلوچی
ادبيات بلوچي ـ كه تا ايام اخير كاملاً شفاهي بود و هنوز هم قسمت اعظم آن شفاهي است ـ مشتمل است بر مقدار بسياري اشعار تاريخي و اشعار حماسي كه به مناسبتهاي خاص سروده شده و قصّه و حكايت، و تعداد متنابهي ترانه هاي عاشقانه و اشعار ديني و پندآموز، انواع لالايي و چيستان و شعرهايي كه هنگام كار خوانده ميشود.
علاوه بر ادبياتي كه به مسائل خاص بلوچها پرداخته، آثار ادبي متعددي نيز دربارة بسياري از داستانهاي معروف، مانند داستان پريان، داستان عيسي و باري، ليلي و مجنون، و شيرين و فرهاد، ميان بلوچها رواج دارد .دوَستِين و شيرين و ترانه هايي كه دربارة شِيه (شيخ) مريد سروده شده جنبة بلوچي بيشتري دارد.
شاعران معاصر و سرآمد آنها گلخان نصير اشعار جديدي دربارة اين افسانه ها سروده اند… ترانةبسياري از قهرمانان و بازيگران اين رويدادها خود از جملة شاعران شمرده ميشوند ـ مانند بيبرگ، بالاچ، قَبيل جَط، و گوَهَرام ـ و ترانه هاي بسياري به آنها منسوب است. برخي از شعرهاي كهن منسوب به آنها را ديمز در 1327/1909 گردآوري كردند و شيرمحمد مري در 1359 ش/ 1970 ، ولي تاريخ سرودن و صحت انتساب اين اشعار را نميتوان تعيين كرد.
قديمترين شاعر مهمي كه اطلاعات مشخصي دربارهاش در دست است جام دُرَّك،شاعر دربار نصيرخان اول، در كلات است كه اشعار عاشقانهاش هنوز در يادها مانده است و مردم آنها را ميخوانند. برخي از آنها نيز گردآوري و چاپ شده است.
